Arke Bakteriler Nelerdir?

Arke Bakteriler

Arke bakteriler, ökaryot bakteriler ve bakteriler, Üç Sahalı Sistem'in temel grupları olarak nitelendirilir. Arkeler, bakteriler gibi çekirdekleri olmayan, tek hücreli canlılardır; yani prokaryotları oluştururlar. Tarihte bulunan ilk arke bakteriler aşırı ortamlarda keşfedilmiştir, ancak günümüzde hemen her çevrede arke bakterilere rastlanmaktadır. Bu krallığa ait olan tek bir organizmaya "arkeli" ismi verilmiştir; bu sözcük bir sıfat olarak da kullanılabilir.

Özellikleri

Bütün bakteriler gibi arke bakteriler de çekirdeği olmayan tek hücreli canlılardır.
Bazı arke bakterilerde hücre çeperi bulunmaz. Bulunan arke bakterilerde ise hücre duvarının kimyasal yapısı, diğer hücrelerin hücre duvarından farklıdır.
Küresel, çubuk, spiral ve dikdörtgen gibi birçok şekil ve yapıya sahiptirler.
Çok yüksek, aşırı ve uç noktalardaki koşullarda yaşayabilirler.
Arke hücrelerin çapları 0.1-15 µm arasında değişebilir. Bazı arke bakteriler, öbekleşerek 200 µm kadar uzunlukta iplikçikler oluşturabilirler.

Geçmişte yapılan araştırmalarda arke bakterilerin sadece bataklıklar, derin okyanuslar ve göl dipleri, aşırı tuzlu ve sıcak bölgeler gibi uç çevre koşullarına sahip bölgelerde yaşadıkları düşünülmekteydi. Ancak günümüze kadar yapılan araştırmalara göre, aşırı koşullarda yaşayan arke bakterilerin, tüm arke bakterilerin sadece %20'sini oluşturduğu ve bu canlıların diğer normal koşullara sahip bölgelerde de yaşayabildiği ortaya çıkmıştır. Önceki araştırmalara göre bakteriler içerisine kabul edilen arke bakteriler, günümüzde hücre duvarındaki yağlar, hücre duvarlarını oluşturan yapı ve ribozomal RNA'larındaki genetik dizilimlerde bulunan farklılıklar gibi nedenlerden dolayı ayrı bir grup olarak nitelendirilir.

Ekolojik Çeşitlilik

Arke bakterilerle ilgili yapılan çalışmalar, bu bakterilerin sistematik özelliklerinden çok ekolojik özelliklerine dayalıdır. Bu canlılar yaşadıkları olağan dışı koşullar nedeniyle ilgi odağı olmuşlardır. Kaynayan jeotermal kaynaklardan yanardağ bacalarına, derin deniz termal çukurlarından tuz göllerine, yüksek asit ve bazik özellikteki sulardan buzullara kadar uzanan çok çeşitli coğrafyalarda yaşama uyum sağlamış gibi görünmektedirler. Bununla birlikte diğer canlılar gibi normal koşullarda da yaşayabilirler. Temel olarak üç grupta incelenmekte olan arke bakteriler, sıcak sevenler, tuz sevenler ve metan üretenler olarak gruplandırılır.

Sıcak ortamları seven arke bakteriler için en uygun olan sıcaklık 65-85°C arasındadır. Bazıları 105°C ve daha yüksek derecedeki yanardağ bacası, derin deniz termal çukurları gibi koşullarda bile yaşayabilirler.
Metan üreten arke bakteriler, karbondioksiti hidrojen ile birleştirip ortaya metan gazını çıkararak enerji elde ederler. Bu grupta bulunan arke bakteriler için oksijen zehir etkisi yapar.
Tuz gölü ve Lut Gölü gibi aşırı tuzlu ortamlarda yaşayan arke bakteriler de vardır. Hatta bazı arke bakteriler gelişmek ve üremek için deniz suyundan 10 kat daha tuzlu ortamlara ihtiyaç duyar.

Bazı atık sularda ve kanalizasyonlarda yaşayan arke bakteriler metabolik ürün olarak metan gazı üretirler. Üretilen bu biyolojik gazın yanıcı bir özelliği vardır. Gelişmekte olan bazı ülkelerde hayvan ve bitki atıkları biyogaz üretici arke bakteriler tarafından metabolik faaliyetlerde kullanılmaktadır. Toplanan bu gaz yemek pişirme, aydınlatma ve diğer enerji kaynakları için kullanılmaktadır.